Những nỗ lực của Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam trong thực hiện các chương trình, kế hoạch quốc gia vì trẻ em của Chính phủ

Trong giai đoạn 2020–2025, Hội Bảo vệ Quyền Trẻ em Việt Nam (Hội) đã khẳng định vai trò tiên phong trong việc góp ý xây dựng chính sách, giám sát và lên tiếng bảo vệ quyền trẻ em, đồng thời huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội để hỗ trợ hàng triệu trẻ em có hoàn cảnh khó khăn trên cả nước.

Góp ý, tư vấn về việc xây dựng và thực hiện pháp luật, chính sách

Hội đã tích cực kết nối, thu thập thông tin của các tổ chức xã hội, của trẻ em để góp ý tư vấn cho việc xây dựng và thực hiện chính sách, đã tổ chức trên 30 cuộc hội nghị, hội thảo, tổ chức tọa đàm, diễn đàn đối thoại chính sách, khảo sát trực tiếp và trực tuyến để thu thập thông tin của gần 7000 lượt người lớn và trẻ em với trên 200 ý kiến góp ý cho 23 văn bản về văn bản của Đảng, văn bản quy phạm pháp luật, chính sách của Nhà nước, chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình hành động quốc gia, đề án quốc gia, những quy định của Nhà nước liên quan tới trẻ em như: Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi), dự thảo Luật phòng, chống tác hại của rượu bia; Luật Thanh niên (sửa đổi); Luật Người khuyết tật (2018), Luật Phòng chống bạo lực gia đình (2021) Luật Đất đai, Luật dân chủ ở cơ sở; Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, Luật Tư pháp người chưa thành niên … Nghị quyết số 06/NQ-TATC của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự và việc xét xử vụ án xâm hại tình dục của người dưới 18 tuổi; Thông tư 27/2022/TT-BLĐTBXH về sự tham gia của trẻ em vào hoạt động ngoài gia đình, ngoài cơ sở giáo dục và các chương trình, chính sách liên quan tới trẻ em.

Đặc biệt Hội tham vấn, lấy ý kiến các tổ chức xã hội thông qua hình thức tổ chức định kỳ hàng năm Diễn đàn các tổ chức xã hội hoạt động vì trẻ em về vấn đề thực hiện quyền trẻ em theo Công ước quốc tế về quyền trẻ em và Luật trẻ em. Đây là diễn đàn các tổ chức xã hội thường niên của Hội thu hút sự tham gia của đại diện của các Bộ, ngành liên quan tới lĩnh vực trẻ em như Bộ LĐTBXH, Bộ VHTTDL, Hội LHPNVN, Bộ Công an… và các tổ chức xã hội trong nước và các các tổ chức phi chính phủ quốc tế hoạt động trong lĩnh vực trẻ em tham gia đóng góp ý kiến để đưa ra giải pháp, khuyến nghị, góp ý chương trình, chính sách về những vấn đề liên quan tới trẻ em để gửi tới cơ quan liên quan nhằm góp phần đảm bảo quyền của trẻ em được thực hiện hiệu quả hơn.

Hội đã kết nối với các tổ chức xã hội để thu thập ý kiến đưa ra bản khuyến nghị chung tới các Ban, Bộ ngành trung ương để tham mưu cho Quốc hội, Chính phủ đề ra biện pháp, xây dựng chính sách kịp thời để góp phần đảm bảo việc thực hiện quyền trẻ em trong thời gian cách ly xã hội giữa bối cảnh cả nước chịu sự tác động của dịch bệnh Covid -19.

Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam tham dự cuộc họp định kỳ của Ủy ban quốc gia về trẻ em

Về công tác giám sát

Với vai trò và uy tín, trong thời gian qua, Hội đã tham gia đoàn kiểm tra tình hình thực hiện Quyền trẻ em và công tác bảo vệ trẻ em. Năm 2019, Hội đã tham gia vào Đoàn giám sát tối cao của Quốc hội chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em” giám sát tại 12/17 tỉnh, thành phố. Hội đã chủ động thu thập thông tin về tình hình thực hiện quyền trẻ em ở các địa phương, ý kiến của các tổ chức xã hội, ý kiến trẻ em để đóng góp cho nội dung kế hoạch giám sát phù hợp với thực tiễn và có hiệu quả đặc biệt là huy động sự tham gia của tổ chức xã hội trong thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống xâm hại trẻ em. Hội đã chủ động đề xuất và được Đoàn giám sát của Quốc hội giao Hội chủ trì, phối hợp tiến hành khảo sát xã hội học về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em” tại 63 tỉnh/thành phố với trên 3085 người lớn và 5.764 trẻ em. Báo cáo kết quả khảo sát đã được gửi tới Đoàn giám sát của Quốc hội và được Đoàn giám sát đã sử dụng trích dẫn một số thông tin mang tính định lượng để đưa vào báo cáo khảo sát của Đoàn giám sát.

Từ năm 2020-2024, Hội đã được mời tham gia 06 đoàn giám sát, khảo sát chuyên đề của Uỷ ban Văn Hóa, Giáo dục của Quốc hội, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh về bạo lực trên cơ sở giới trong thời gian dãn cách, việc thực hiện chính sách pháp luật về bảo vệ quyền trẻ em, về phòng chống đuối nước ở trẻ em, chính sách đối với trẻ em mồ côi, hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt …tại 16 tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Phú Thọ, Hà Nam, Hải Dương, Thanh Hóa, Gia Lai, Đắk Lắk, Bạc Liêu, An Giang, Nam Định, Yên Bái, Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Long An, Bà Rịa – Vũng Tàu,…

Chủ tịch Nguyễn Thị Thanh Hòa tham vấn ý kiến trẻ em về vấn đề an toàn cho trẻ em khi tham gia giao thông góp ý cho Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ

Thông qua các hoạt động giám sát, thể hiện được vai trò trong việc cung cấp thông tin, đề xuất các vấn đề cần thực hiện liên quan đến nội dung giám sát nhằm thực hiện ngày càng tốt hơn công tác bảo vệ quyền trẻ em. Hội đã có ý kiến trong nâng cao vai trò gia đình để phòng chống xâm hại trẻ em; tăng cường sự tham gia của các tổ chức xã hội trong bảo vệ trẻ em, bố trí nhân sự làm công tác trẻ em ở cộng đồng. Hội đã có những kiến nghị, đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền ở Trung ương và địa phương để đảm bảo thực hiện có hiệu quả pháp luật, chính sách đối với trẻ em, tăng cường nguồn lực cho trẻ em, kiến nghị các sáng kiến, giải pháp thúc đẩy việc sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật về trẻ em, kiến nghị xử lý kịp thời các hành vi xâm hại trẻ em, tổ chức thực hiện tốt hơn các quyền trẻ em như lồng ghép việc phòng chống đuối nước trẻ em trong các chương trình khác của địa phương; xử lý đối với những gia đình thiếu trách nhiệm trong phòng ngừa, bảo vệ con khỏi đuối nước (đào hố lấy nước tưới cây nhưng không có rào chắn).

Về phát biểu chính kiến về bảo vệ quyền trẻ em

Hội đã phát biểu chính kiến gần 450 vụ việc vi phạm quyền trẻ em bằng nhiều hình thức qua đơn thư, trên báo chí truyền thông, văn bản góp ý… trong đó đã xử lý gần 150 vụ việc vi phạm quyền trẻ em và Mạng lưới luật sư của Hội đã bảo vệ miễn phí cho gần 40 trường hợp tại tòa và trong quá trình điều tra.

Hội đã tham gia trên 300 lượt trả lời, phát biểu chính kiến về các vấn đề trẻ em như thuốc lá điện tử, đồ uống có đường đối với trẻ em, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, lao động trẻ em… và các vụ việc vi phạm quyền trẻ em như trẻ bị bạo hành, trẻ bị xâm hại, trẻ bị bỏ rơi, những kỹ năng cha mẹ cần biết để bảo vệ và hỗ trợ cho trẻ trước nguy cơ bị xâm hại… Những phát biểu chính kiến của Hội đã được đăng tải trên nhiều cơ quan báo chí của Trung ương và địa phương; hầu hết các ý kiến phát biểu chính kiến, ý kiến tham gia, đề xuất kiến nghị của Hội và các hội địa phương đều theo đúng quy định của pháp luật và Công ước quốc Quyền trẻ em, bám sát thực tiễn, có minh chứng cụ thể, thể hiện đúng tâm tư nguyện vọng của trẻ em và gia đình, nên hầu hết các ý kiến đều được các cơ quan có thẩm quyền phản hồi, đánh giá cao và tiếp thu đưa vào các văn bản pháp luật chính sách liên quan, đồng thời giải quyết xử lý kịp thời các vụ việc xâm hại quyền trẻ em đúng quy định pháp luật, đảm bảo niềm tin cho nhân dân.

Phó Chủ tịch Hà Đình Bốn phát biểu chính kiến trên báo chí

Công tác truyền thông, giáo dục về kiến thức, kỹ năng

Hội đã thực hiện các hoạt động truyền thông về luật pháp, chính sách liên quan đến quyền trẻ em, khuyến nghị giải quyết các vấn đề trẻ em, tổ chức và hoạt động của Hội, cũng như các sự kiện, chương trình cụ thể. Đầu tư xây dựng, biên soạn, in ấn tài liệu truyền thông về quyền trẻ em và luật pháp, chính sách thực hiện quyền trẻ em.

Hội đã phối hợp tốt với các cơ quan truyền thông trong các sự kiện hoạt động vì trẻ em để tuyên truyền về hoạt động Hội kết hợp với truyền tải các thông điệp vì trẻ em.

Tạp chí “Trẻ em Việt Nam” ra mắt năm 2022 cùng website, fanpage và kênh Youtube của Hội đã trở thành kênh thông tin chuyên sâu về quyền trẻ em, góp phần lan tỏa những câu chuyện tích cực và cảnh báo kịp thời nguy cơ đối với trẻ.

Hội đã xây dựng và phát hành hàng chục sản phẩm truyền thông đa dạng như cẩm nang, sổ tay, tờ rơi, video clip, phim hoạt hình, trò chơi về các chủ đề quyền trẻ em, kỷ luật tích cực, phòng chống lao động trẻ em, phòng chống xâm hại, bạo lực trẻ em…. Những tài liệu này cũng đã được gửi tới các địa phương để tăng cường công tác bảo vệ trẻ em tại cộng đồng. Hội đã sử dụng những sản phẩm truyền thông này trong các sự kiện truyền thông trực tiếp và trên mạng internet.

Truyền thông về quyền trẻ em tại cộng đồng

Hội đã tổ chức hàng trăm cuộc truyền thông trực tiếp tại trường học và cộng đồng cho hàng trăm nghìn lượt trẻ em và người lớn tham gia. Mô hình “Phiên tòa giả định” được triển khai tại một số tỉnh phía Nam, tiếp cận hơn 64.000 học sinh; mô hình tư vấn, hỗ trợ pháp lý qua Chi hội Luật sư vì quyền trẻ em và mạng lưới luật sư tình nguyện; mô hình “Kỷ luật tích cực trong thực hành làm cha mẹ”; CLB Phóng viên nhỏ; CLB Các nhà báo bảo vệ quyền trẻ em, Mạng lưới bảo vệ trẻ em tại cơ sở, mô hình “Sáng kiến trẻ em” đã thu hút sự tham gia của gần 20 nhóm trẻ em tại các địa phương…

Thúc đẩy sự tham gia của trẻ em trong thực thi quyền trẻ em

Hội đã tổ chức các hình thức tham vấn, lấy ý kiến trẻ em bằng nhiều hình thức trực tiếp và trực tuyến về các vấn đề, văn bản chính sách liên quan tới trẻ em phiên bản thân thiện như bạo lực, xâm hại trẻ em; Luật Đất đai, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ… Năm 2020-2021, Hội đã thực hiện khảo sát trực tuyến về ảnh hưởng của Covid 19 đối với trẻ em với sự tham gia của hàng nghìn trẻ em tại các tỉnh/thành trong cả nước. Năm 2023, Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam đã tổ chức tham vấn 510 trẻ em tại các tỉnh, thành phố như Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM, Trà Vinh về các vấn đề liên quan đến trẻ em như biến đổi khí hậu, một số nội dung có liên quan tới trẻ em trong dự thảo Luật Đất đai, đồ uống có đường và thuốc lá mới.

Hội cũng thực hiện thông qua khảo sát trực tuyến về các mô hình có sự tham gia của trẻ em tại 20 tỉnh/TP có cơ sở Hội với số lượng 3.563 trẻ em lứa tuổi từ 10- dưới 16 tuổi và 1067 người làm công tác trẻ em tham gia khảo sát; xây dựng và phát triển tài liệu hướng dẫn dành cho cán bộ làm công tác trẻ em về thực hành thúc đẩy sự tham gia thực chất của trẻ em;

Hội đã phát động và triển khai “Sáng kiến trẻ em” hàng năm (từ năm 2023) nhằm thu hút sự tham gia của gần 20 nhóm trẻ em trong đưa ra giải pháp mà trẻ em có thể tham gia để góp phần giải quyết các vấn đề liên quan trực tiếp tới trẻ em;

Tổ chức các cuộc thi “Ngôi nhà mơ ước, “Nét chữ tuổi thơ”, “Trường học hạnh phúc”… đã thu hút hàng trăm nghìn tác phẩm từ các em học sinh trên toàn quốc và học sinh quốc tế (Indonesia, Ấn Độ, Ý, Pháp, Hàn Quốc, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Nga…), quy mô tác động đến hàng triệu người quan tâm cuộc thi trên các nền tảng.

Hội cũng đã hỗ trợ và đưa trẻ em tham gia các diễn đàn trẻ em cấp địa phương, quốc gia và cấp khu vực.

Trẻ em thuyết trình về Sáng kiến trẻ em năm 2025

Công tác tư vấn, hỗ trợ, can thiệp

Trong giai đoạn vừa qua, Hội đã tiếp nhận và xử lý gần 100 đơn thư, vụ việc công dân từ nhiều nguồn tin và tham gia tư vấn trực tiếp cho nạn nhân và người nhà nạn nhân cũng như nhiều văn bản kiến nghị tới các cơ quan chức năng vụ liên quan tới xâm hại tình dục trẻ em, bạo lực trẻ em, tranh chấp về nuôi con, cấp dưỡng ở nhiều địa phương. Những kiến nghị của Hội đã được các cơ quan có thẩm quyền tiếp thu và xử lý; Hội cử luật sư là Hội viên tham gia hỗ trợ, tư vấn pháp lý cho trẻ em và bảo vệ trẻ em. Hội đang duy trì 3 mô hình luật sư bảo vệ trẻ em tại Hà Nội và TP HCM với hơn 60 luật sư, luật gia là thành viên. Bên cạnh đó thông qua kết nối các thành viên CLB Các nhà báo bảo vệ quyền trẻ em, Hội cũng tăng cường công tác truyền thông, tư vấn và can thiệp, hỗ trợ bảo vệ quyền trẻ em trên báo chí, truyền thông.

Nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở Hội

Dù không có ngân sách nhà nước cấp cho chi thường xuyên, Hội đã rất nỗ lực trong việc đa dạng hóa nguồn lực. Công tác nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ các cấp được chú trọng, đảm bảo đủ năng lực triển khai các nhiệm vụ ngày càng phức tạp. Hội đã tổ chức gần 30 lớp tập huấn cho gần 150 lượt cán bộ Hội, hội viên, cộng tác viên và tình nguyện viên cộng đồng về Luật Trẻ em và các văn bản, chính sách liên quan tới trẻ em, các kiến thức, kỹ năng bảo vệ trẻ em, vận động chính sách, kỷ luật tích cực…

Trong giai đoạn 2020–2025, Hội đã huy động hơn 30 tỷ đồng tiền và hiện vật, tổ chức nhiều chương trình lớn như “Thắp sáng những ước mơ”, “Tết ấm cho em”, “Xuân biên cương – Hội chợ Tết 0 đồng”, hỗ trợ hơn 1,8 triệu lượt trẻ em có hoàn cảnh khó khăn trên cả nước. Trong thời gian tới, Hội tiếp tục đẩy mạnh tham gia góp ý xây dựng luật pháp, giám sát, lên tiếng bảo vệ quyền trẻ em, đồng thời đổi mới công tác truyền thông, nhân rộng mô hình tham gia của trẻ, ứng dụng công nghệ số và huy động mạnh mẽ hơn nữa nguồn lực xã hội để mọi trẻ em đều được sống an toàn, hạnh phúc và phát triển toàn diện.